Với nhiều kỳ vọng tăng trưởng trong năm 2021, ngành thép trong 02 tháng đầu năm đã đạt được nhiều thành tựu trong lĩnh vực xuất khẩu khi kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng thép đều tăng trưởng ở mức cao. Tuy nhiên, kéo theo đó cũng là tình trạng gia tăng các vụ kiện phòng vệ thương mại đối với thép Việt.
Tình hình xuất khẩu thép khả quan
Những con số khả quan
Lượng sắt thép xuất khẩu trong 02 tháng đầu năm 2021 đều đạt những con số khả quan. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, lượng sắt thép các loại xuất khẩu đạt mức 1,69 triệu tấn, trị giá gần 1,15 tỷ USD. Như vậy, so với 02 tháng đầu năm 2020, lượng sắt thép xuất khẩu đã tăng 44% về lượng và gần 76% về trị giá.
Thị trường tiêu thụ sắt thép lớn nhất của Việt Nam trong 02 tháng qua vẫn là Trung Quốc với hơn 300.000 tấn, trị giá hơn 145 triệu USD. Tiếp đó là thị trường Campuchia với hơn 217.000 tấn, trị giá hơn 140 triệu USD. Thị trường Thái Lan là thị trường xuất khẩu mạnh thứ 3, đạt mức 90.000 tấn, trị giá hơn 63,4 triệu USD.
Những điều kiện thuận lợi sẽ tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu
Có thể nói, đây là mức tăng đã được dự đoán trước. Nhiều chuyên gia khi nhận định về tiềm năng xuất khẩu thép năm 2021 đã đánh giá cao các cơ hội từ việc hội nhập, đặc biệt là việc thực thi các FTA như Hiệp định CPTPP, EVFTA, và UKVFTA. Ngành thép được xem là một trong những ngành có lợi nhất khi có thêm điều kiện thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu ra các thị trường mới. Ngành thép cũng được lợi lớn từ CPTPP nhờ việc gỡ bỏ loạt thuế quan, giúp mở rộng thị trường xuất khẩu cũng như thị trường nhập khẩu với nguyên liệu từ các quốc gia có lợi thế như Australia.
Theo Công ty Chứng khoán Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Việt Nam (BSC), các nước thành viên CPTPP là nguồn cung cấp nguyên vật liệu chủ yếu để sản xuất thép cho các doanh nghiệp. Trong đó, Australia là nước cung cấp than đá và quặng chủ yếu với lần lượt 25,7% và 22,9% tổng kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam. Thêm vào đó, các nước thuộc CPTPP cũng cung cấp hơn 50% lượng sắt thép phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất phôi. Các nước thành viên khác như Canada, Malaysia cũng có nhu cầu lớn nhập khẩu nhiều thép thành phẩm.
EVFTA có hiệu lực từ 1/8/2020 được kỳ vọng sẽ giúp cho ngành thép thuận lợi hơn trong việc xuất khẩu sang thị trường EU. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý là thị trường các nước EU đang ở trạng thái bão hòa với các giao dịch thương mại thép. Các hoạt động trao đổi hiện tại chủ yếu đều trong nội khối. Ngoài ra, thị trường EU chỉ chiếm khoảng 4,2% tổng lượng XK thép của Việt Nam.
Thị trường truyền thống là của ngành thép Việt Nam vẫn là ASEAN và Trung Quốc với tỉ lệ lần lượt là gần 55% và 19%. Công ty Chứng khoán SSI trong báo cáo đánh giá triển vọng ngành thép năm 2021 công bố mới đây, cũng có nhận định khá tích cực về tương lai xuất khẩu của ngành thép. Nhu cầu thế giới dự kiến sẽ tăng 4,1% trong năm 2021 nhờ vào sự phục hồi ở các thị trường phát triển, và nhu cầu của các thị trường mới nổi (ngoại trừ Trung Quốc) cũng dự kiến sẽ tăng 9,4% trong năm 2021.
Liên tiếp các vụ kiện chống bán phá giá với ngành thép Việt
Tuy gặp nhiều thuận lợi trong những tháng đầu năm 2021 nhưng các mặt hàng thép của Việt Nam cũng đã liên tiếp vướng phải hàng loạt vụ kiện phòng vệ thương mại và bị áp thuế tại các thị trường xuất khẩu.
Malaysia áp dụng các mức thuế chống bán phá giá với sản phẩm thép từ Việt Nam
Vào cuối tháng 1/2021, Malaysia đã quyết định áp mức thuế 7,42% dành cho các sản phẩm của POSCO Việt Nam, trong khi các sản phẩm của Công ty cổ phần China Steel Sumikin Việt Nam và các nhà sản xuất thép khác sẽ chịu mức thuế lên tới 33,7%. Riêng sản phẩm của POSCO, đã từng bị Malaysia áp thuế trong 5 năm vào tháng 12/2019 ở mức 7,7%, trong khi sản phẩm từ các doanh nghiệp thép khác của Việt Nam sẽ chịu mức thuế trên 20%.
Trước đó, Malaysia cũng đã quyết định áp thuế chống bán phá giá với nhiều sản phẩm thép xuất xứ từ Việt Nam. Vào ngày 28/12/2020, nước này áp thuế bán phá giá 7,73-34,82% lên các sản phẩm thép không gỉ cán nguội nước ta trong 120 ngày. Trước đó, vào ngày 23/12/2020, các sản phẩm thép cán dẹt không hợp kim hoặc được phủ nhôm và kẽm nhập khẩu từ Việt Nam bị áp thuế chống bán phá trong 5 năm với biên độ từ 3,06% – 37,14%.
Thép cốt bê tông bị kết luận biên độ phá giá lớn tại thị trường Canada
Đầu tháng 2/2021, Canada kết luận biên độ phá giá của thép cốt bê tông từ 3,7-15,4%. Được biết, đây là sản phẩm thép với kim ngạch xuất khẩu đạt xấp xỉ 66.500 tấn, tương đương khoảng 30 triệu USD hàng năm. Canada hiện quyết định sẽ áp dụng thuế chống bán phá giá tạm thời tương ứng với mức biên độ bán phá giá.
Ấn Độ khởi xướng điều tra rà soát phạm vi sản phẩm chống trợ cấp
Tại thị trường Ấn Độ, ngày 11/2/2021, Tổng vụ Phòng vệ thương mại Ấn Độ (DGTR) cũng đã thông báo khởi xướng điều tra rà soát phạm vi sản phẩm trong vụ việc chống trợ cấp đối với một số sản phẩm ống thép hàn không gỉ có xuất xứ từ Việt Nam. DGTR sẽ không xem xét lại biên độ trợ cấp và thiệt hại trong vụ việc gốc trước đây. Cuộc điều tra này nhằm mục đích đánh giá lại phạm vi sản phẩm và xem xét loại trừ một số sản phẩm có các tiêu chuẩn đặc biệt mà ngành sản xuất nội địa Ấn Độ không sản xuất được.
Và liên tiếp các vụ kiện khác nhằm vào thép Việt tại nhiều thị trường…
Vào ngày 17/2/2021, Ủy ban chống bán phá giá Indonesia (KADI) đã có kết luận điều tra cuối cùng trong vụ việc điều tra chống bán phá giá đối với tôn lạnh có xuất xứ từ Việt Nam. theo đó, KADI cho rằng hàng hóa bị điều tra đã bán phá giá và gây ra thiệt hại đáng kể cho các ngành sản xuất tôn lạnh nội địa của Indonesia và quyết định áp dụng thuế chống bán phá giá từ 3,01 – 49,2% đối với Việt Nam.
Tại thị trường Pakistan, ngày 25/2/2021, Ủy ban Thuế quan quốc gia Pakistan đã khởi xướng vụ việc điều tra chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép cán nguội có xuất xứ/xuất khẩu từ các nước, trong đó có Việt Nam. Mức thuế bán phá giá cáo buộc đối với DN Việt Nam là 27,98%.
Mới đây nhất, vào đầu tháng 3/2021, Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) nhận được thông tin về việc Ủy ban châu Âu (EC) thông báo khởi xướng điều tra rà soát cuối kỳ để gia hạn áp dụng biện pháp tự vệ đối với sản phẩm thép nhập khẩu trên cơ sở yêu cầu của một số nước thành viên EU. Trước đó, ngày 1/2/2019, EC đã ra quyết định áp dụng biện pháp tự vệ chính thức đối với 26/28 nhóm sản phẩm thép bị điều tra trong 3 năm, kết thúc vào ngày 31/6/2021. Trong số các sản phẩm thép của Việt Nam xuất khẩu sang EU, có 4 nhóm sản phẩm đang bị áp dụng biện pháp tự vệ dưới hình thức hạn ngạch thuế quan bao gồm: nhóm 2 (thép tấm cán nguội), nhóm 5 (thép mạ, phủ, tráng), nhóm 9 (thép tấm không gỉ) và nhóm 24 (ống thép đúc).
Các doanh nghiệp ngành thép cần làm gì?
Để ứng phó kịp thời và hiệu quả với vụ việc kiện phòng vệ thương mại, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị các hiệp hội và doanh nghiệp sản xuất/xuất khẩu liên quan xem xét gửi ý kiến bình luận về vụ việc/ yêu cầu tham vấn tới EC theo đúng thể thức và thời gian quy định.
Ngoài ra, các doanh nghiệp ngành thép cũng cần theo dõi thông tin vụ việc, gửi ý kiến bình luận đối với ý kiến của các bên liên quan khác trong trường hợp cần thiết. Cần đẩy mạnh hợp tác toàn diện với cơ quan điều tra trong suốt quá trình vụ việc diễn ra. Thường xuyên phối hợp, trao đổi thông tin với các đối tác nhập khẩu của EU để có ý kiến với Chính phủ EU, yêu cầu xem xét nghiêm túc lợi ích kinh tế – xã hội và lợi ích công chúng.
Cục Phòng vệ thương mại cũng khẳng định, sẽ tiếp tục theo dõi thông tin vụ việc và trong trường hợp cần thiết, sẽ phối hợp với VSA và các doanh nghiệp liên quan có các hành động cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của ngành thép xuất khẩu của Việt Nam.
Theo vnEconomy
